بحثي در مناسبات حسينعلي بهاء و روسيه

مشخصات كتاب

(پيوند ديرپا با استعمار تزاري)

برگرفته از كتاب:

بهائيت آن گونه كه هست

مؤلف: رضا قريبي

مقدمه

منابع غير بهائي، ميرزا حسينعلي بهاء پيشواي بهائيان (و نيز برادرش صبح ازل، پيشواي ازليان) را به خبرچيني براي سفارت روسيه متهم مي سازند. عبدالله بهرامي (از عناصر مشروطه خواه و دموكرات صدر مشروطه، و از صاحب منصبان عالي نظميه) مي نويسد: «ميرزا حسينعلي را عده اي از اشخاص مطلع، جزو خفيه نويسان سفارت روس معرفي نموده اند». [1] هاشم محيط مافي، از روزنامه نگاران آن عصر نيز بهاء و ازل را راپرتچي سفارت روسيه معرفي مي كند. [2] . جدا از صحت و سقم اين اتهام، شواهد متعددي وجود دارد كه پيوند آشكار ميان حسينعلي بهاء و روسها را مدلل مي دارد و حتي مآخذ معتبر بهائي (تلخيص تاريخ نبيل، مقاله شخصي سياح، قرن بديع و الكواكب الدريه) بدان تصريح دارند. يكي از مهمترين و آشكارترين اين شواهد، اقدام جدي پرنس دالگوروكي (سفير روس در ايران) براي نجات بهاء (از زندان و اعدام) پس از ترور نافرجام شاه، و بدرقه بهاء توسط غلامان سفارت تا مرز عراق [3] است كه صدور لوح از سوي بهاء خطاب به تزار روسيه در تشكر از حمايت دالگوروكي [4] را در پي داشت. تحقيق زير، به بررسي پيوند ديرين ميان بهاء و خانواده او با روسيه مي پردازد:

منسوبان نزديك بهاء، در سفارت روس

منابع تاريخي (اعم از بهائي و غيربهائي) از حضور بستگان نزديك بهاء: ميرزا حسن نوري (برادر بزرگ بهاء)، ميرزا مجيد خان و ميرزا ابوالقاسم خان آهي (بترتيب: شوهر خواهر و خواهرزاده بهاء) به عنوان «منشي» در سفارت روسيه در تهران خبر مي دهند. [5] آواره (آيتي بعدي)، مبلغ و مورخ پيشين بهائيت، تصريح مي كند كه: ميرزا حسن، برادر بزرگ بهاء، منشي سفارت روس در تهران بود. [6] شوقي افندي